"Amanita phalloides" in la Forêt de la Roche Turpin near Arpajon, France. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Amanita_phalloides_130831w.JPG
Avustralya, Victoria’daki Leongatha kasabasında yaşanan olayda; yapımında mantar da kullanılan “Biftekli Wellington Turtası” yiyen bir aile, belirtilerin ortaya çıkmasıyla beraber “mantar zehirlenmesi” şüphesiyle hastaneye kaldırıldı.
Yemeği hazırlayan Erin Patterson, evinde misafir ettiği eski kayınvalidesi ve kayınpederiyle birlikte kayınvalidesinin kız kardeşi ve kocasına yemek vermişti. Aile fertlerinden üçü, ertesi günlerde Melbourne’da kaldırıldıkları hastanede hayatlarını kaybederken birinin durumu ise kritik.
Patterson, ABC News’e verdiği demeçte, yemeği kendisinin de tükettiğini ve mide ağrısı ile ishal şikayetiyle kısa sürede hastaneye kaldırıldığını söylüyor. Ancak şu anki genel sağlık durumu iyi ve “cinayet” suçlamasıyla karşı karşıya…
Kocasıyla ayrılmış olmalarına karşın aile üyeleriyle yakın ilişkisinin devam ettiğini belirten Patterson, polise verdiği yazılı ifadede, yemekte kullandığı mantarları bir süpermarket zinciri ile bir Asya marketinden alarak birbirine karıştırdığını belirtiyor. Soruşturma devam ediyor.
Türkiye’de de ölümlere sebep oluyor
Küresel olarak mantar zehirlenmeleriyle ilgili ölümlerin yaklaşık %90’ı ve Türkiye’deki ölümcül mantar zehirlenmelerinin de neredeyse %95’inden sorumlu olan bu mantar, ülkemizde “evcikkıran” ve “ölüm meleği” gibi isimlerle de anılıyor.
Görüntüsü itibariyle yenilebilir mantarlara benzemesi ise büyük bir halk sağlığı riski oluşturuyor. Daha açık konuşmak gerekirse “saman mantarı” olarak bilinen ve dünya genelinde en çok yetiştirilen Volvariella volvacea’ya benziyor. Avustralya Ulusal Botanik Bahçeleri’nden Heino Lepp ise bu mantarın amonyak tarzı bir kokuya sahip olduğunu dile getiriyor.
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Mantar Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mustafa Işıloğlu da Cumhuriyet’e verdiği demeçte, köygöçüren mantarının, Türkiye genelinde öldürücü etkisi bulunan 10 mantar türünden birisi olduğuna dikkat çekiyor.
Işıloğlu, bu mantar türünün bir tanesinin bile yetişkin bir insanı öldürebilecek düzeyde zehir taşıdığı; yenebilen ve zehirli olan mantarları ayırt etmenin ise tamamen uzmanlık işi olduğu ve rastgele tüketilmemesi konusunda uyarıyor.
Sonbahar başı gibi ülkemizdeki ormanlarda da biten bu mantar, sindirildikten saatler sonra ilk belirtilerini gösteriyor ve birkaç gün içinde böbrek ve karaciğerleri mahvederek yiyenleri ölüme sürüklüyor.
Niçin ve nasıl zehirliyor?
Adelaide Üniversitesi’nden moleküler farmakolog Dr. Ian Musgrave, bu mantarın üç toksin sınıfını içerdiğini söylüyor: “Amatoksinler, phallotoksinler ve virotoksinler.” Bunların en toksik olanı, α-Amanitin olarak bilinen bir amatoksin. Amatoksinler, RNA polimeraz II adı verilen bir enzimi inhibe ederek hücrelerin protein oluşturmak gibi temel işlevleri yerine getirmesini engelliyor.
Mantarın toksin içeriği, yıkama, pişirme veya kurutma yöntemleriyle yok edilemiyor. Maalesef etkili bir panzehiri de yok. Zaten olası tüketim durumunda tedavinin anında yapılması gerekiyor. Aksi gibi ölümcül etkileri ortaya çıkana kadar da semptom göstermiyor. Yani zehirlendiğinizi anladıysanız artık “çok geç” oluyor.
Flinders Üniversitesi’nden mikoloji uzmanı Dr. Michael Taylor, mide bulantısı, ishal ve diğer mide-bağırsak rahatsızlığı semptomlarının, yutulduktan yaklaşık 6-12 saat sonra geliştiğini, ancak yüksek dozda tüketilirse bu belirtilerin daha erken ortaya çıkabileceğini söylüyor.
İlk olarak karaciğerin işlevini yitirdiğini ifade eden Taylor, yutulduktan sonraki 1-7 gün içinde karaciğer ve böbrek yetmezliğinin yanı sıra beyin dokusu hasarı (ensefalopati) meydana geldiğini ve nihayetinde ölümle sonuçlandığını ekliyor.
Editör uyarısı: Yabani mantar türlerini yemeyin! Kültür mantarı, istiridye mantarı veya Şitaki mantarı gibi güvenilir yerlerden aldığınız yenilebilir mantarlar dışında mantar tüketmemeye çalışın. Size farklı bir türde mantar sunan kişiler, mantar uzmanı değillerse o mantarı tüketmekten kaçının. Eğer yanlış bir mantar yediğinizi düşünüyorsanız da mümkünse mantardan bir örnek alarak hemen hastaneye gidin. Bu süreçte 114 numaralı Ulusal Zehir Danışma Merkezi’ni de 7/24 arayabilirsiniz.
Haberi yazarken hangi kaynaklardan faydalandık?
abc7ny.com/death-cap-mushrooms-erin-patterson-australia-deathcap-mushroom-poisonous/13623833/
cumhuriyet.com.tr/haber/olduren-10-mantar-turune-dikkat-198752
