Bazılarımız doğayı sevip yakın olmak isterken bazılarımız niçin istemez?
Biyolog Edward O. Wilson, doğa ve yeşil alanlara olan yakınlığımızı, 1984’te “biyofili” hipoteziyle açık bir şekilde ortaya koymuş, binlerce yıl boyunca iç içe yaşadığımız ağaç, göl ve sulak alan gibi doğal ortamların, bize hayatta kalma şansımızı artıracak ipuçları verdiğini söylemişti.
Geçtiğimiz haftalarda kaybettiğimiz (ve çok sevdiğimiz) ünlü biyolog, bugün “doğada olma isteğimizin nedeni” ve “doğada olmanın bizi neden iyi hissettirdiği” gibi soruların cevabının da buradan kaynaklandığını savunmuştu.
Bununla birlikte yıllar içinde doğanın, özellikle zihin sağlığına iyi geldiğine dair pek çok çalışma yapıldı. Akıl hastalıkları merkezleri buna göre dizayn edildi ve sırf bu sebeple bazı şehirlere özel planlar çizildi.
Buna karşın bazıları doğanın içinde ne iyi hissediyor ne de doğaya özlem duyuyordu. Peki ama bu ayrımın nedeni ne olabilir?
Singapur Ulusal Üniversitesi’nden bilim insanları, ikizler üzerine yaptıkları geniş çaplı bir araştırma sonucunda doğal alanlarda olma arzusunun genetik faktörlerden etkilendiğini ve bunun kısmen kalıtsal olduğunu öne sürdü.
Araştırmacı Chia-chen Chang, “Bunu ikizler üzerinde araştırmaya karar vermemizin nedeni, tek yumurta ikizlerindeki genetik benzerliklere (%100) karşı tek yumurta ikizlerindeki genetik benzerliklere (%50) dair kalıtsal farklılıkları tahmin edebilmemizdir,” dedi ve detaylandırdı: “Doğada olma arzusu gibi bir özellik, tek yumurta ikizleri arasında çift yumurta ikizlerinden açıkça daha fazla benzerse, bu o zaman bir özelliğin kalıtsal olduğunu düşündürür.”
Ekip, ikiz veritabanı olan TwinsUK’i kullanarak, doğayı nasıl deneyimledikleri konusunda benzer olan ve olmayan 1.153 çift ikiz üzerinde anket yaptı. İkizlerden; doğaya aşinalıkları, doğada bulunma istekleri ile halka açık park ve özel bahçeler gibi doğal alanları ne sıklıkta ziyaret ettiklerini derecelendirmeleri istendi.
Sonuçları saygın biyoloji dergisi Plos Biology’de yayımlanan çalışmada, genlerinin neredeyse %100’ünü paylaşan tek yumurta ikizlerinin, genetik materyallerinin yaklaşık %50’sini paylaşan çift yumurta ikizlerine kıyasla doğaya yönelimleri ve doğayı ne sıklıkta ziyaret ettikleri konusunda birbirlerine daha çok benzedikleri bulundu.
Çalışmanın yazarları, herkes için doğal alanlara ve sundukları faydalara erişim sağlamak için çeşitli kentsel planlamalar da önerdi. Chang, “Doğada vakit geçirmek sağlık ve mutluluk içinde hissetme haliyle bağlantılıdır,” diye ekledi.
Haberi hazırlarken hangi kaynaklardan faydalandık?
journals.plos.org/plosbiology/article?id=10.1371/journal.pbio.3001500
theguardian.com/science/2022/feb/03/love-of-nature-is-in-the-genes-say-scientists
