Türkiye’nin yeni nüfus sayımı sonuçları açıklandı. Peki ama geçen yıla göre neler değişti? Son yıllara göre hangi oranlarda önemli artış-azalışlar var? BM’ye göre 2100’de Türkiye nüfusunun kaç olması bekleniyor?
TÜİK’e göre Türkiye’de nüfusa kayıtlı kişi sayısı, bir önceki yıla göre 1.065.911 artış gösterdi; 2021 sonu itibariyle yeni nüfusumuz 84.680.273 kişi olarak bildirildi.
Cinsiyet bazında nüfus oranı dağılımında aşağı yukarı bir denge söz konusu. Toplam nüfusun %50,1’ini erkekler, %49,9’unu ise kadınlar oluşturdu.
Yıllık nüfus artış hızı ise binde 12,7 olarak açıklanırken bu sayı geçtiğimiz yıl binde 5,5’ti. Geçen yılki oran, son 14 yılın en düşüğüyken açıklanan son veri, bu oranda yeni bir artışa işaret ediyor.
Kırsal ve kentsel nüfus arasındaki uçurum derinleşiyor
Açıklamadaki en kritik verilerden biri, kırsal nüfus-kentsel nüfus oranındaki uçurumun artması oldu. Buna göre Türkiye’de il ve ilçe merkezlerinde (kentlerde) yaşayanların oranı, %93’ten %93,2’ye yükseldi.
Öte yandan belde ve köylerde yaşayanların oranı ise %7’den %6,8’e düştü. Bu uçurum, kentteki sofralarla kırsaldaki üretici arasındaki mesafenin açılmasının da en önemli göstergelerinden biri.
1927’deki ilk sayıma göre 13.648.270 nüfuslu Türkiye’de halkın %75,8’i belde ve köylerde (kırsalda), %24,2’lik bölümü ise il ve ilçe merkezlerinde (kentte) yaşıyordu. 1950 sonrasında ise yanlış tarım ve kalkınma politikalarıyla nüfus kentsel alanlarda toplanmaya başladı. 70 yıllık süreçte söz konusu uçurum gitgide derinleşti.
İstanbul’un nüfusu artıyor
Yapılan son sayımda nüfusu bir önceki yıla göre 378.448 kişi artarak 15.840.900 kişiye ulaşan İstanbul, Türkiye’nin en kalabalık şehri olmaya devam ederken Tunceli, 83.645 kişiyle nüfusu en düşük şehir oldu.
Bir kilometrekareye düşen kişi sayısı (nüfus yoğunluğu), Türkiye genelinde 2020’ye göre 1 kişi artarak 110 kişiye yükselirken bu rakamın İstanbul’da 3.049 olduğu belirlendi. Az önce bahsettiğimiz üzere en düşük nüfusa sahip Tunceli’de ise bu rakam 11’di.
En yüksek yüz ölçümüne sahip Konya’nın nüfus yoğunluğu 59; en küçük yüz ölçümüne sahip Yalova’nın nüfus yoğunluğu ise 344 olarak açıklandı.
Yaşlı nüfus ve ortanca yaş yükseliyor
2007-2021 nüfus piramitlerine bakıldığına ise, doğurganlık ve ölümlülük hızlarındaki azalmaya bağlı olarak yaşlı nüfusun arttığı ve ortanca yaşın yükseldiği görüldü. Türkiye’de 2020’de 32,7 olan ortanca yaş, 2021’de 33,1’e yükseldi.
15-64 yaş grubundaki (çalışma çağı) nüfusun oranı, 2007’de %66,5 iken 2021’de %67,9’a yükseldi. Bu süreçte 0-14 yaş grubundaki (çocuk yaş grubu) nüfusun oranı %26,4’ten %22,4’e düşerken, 65 ve daha yukarı yaştaki nüfusun oranı %7,1’den %9,7’ye kritik bir artış gösterdi.
Bununla birlikte Türkiye’de ikamet eden yabancı nüfus ise bir önceki yıla göre 458.626 kişi artarak 1.792.036 kişi oldu. Bu nüfusun %49,7’sini erkekler, %50,3’ünü kadınlar oluşturdu.
Kurs, turizm, bilimsel araştırma gibi nedenlerle 3 aydan kısa süreli vize veya ikamet iznine sahip yabancılar ile geçici koruma statüsüyle ülkemizde bulunan Suriyeliler nüfusa dâhil edilmedi.
Türkiye nüfusunun 2100’de kaç olması bekleniyor?
Birleşmiş Milletler’in nüfus verileri birkaç olası senaryoyu bir arada veriyor. Son verilere göre 2100 yılında Türkiye için beklenen en düşük nüfus 56 milyon; en yüksek tahmin ise 126,6 milyon. Nüfus artışı bugünkü seyirde giderse de 93,9 milyon kişi öngörülüyor. Ancak bu rakamlar, yıllık nüfus artışına göre değişiklik gösteriyor.
BM’ye göre Türkiye’deki nüfus artış oranının, 2059’da %0’a düşmesi ve 2100’de ise – (eksi) %0.51 olacağı tahmin ediliyor. Yani Türkiye’nin nüfusunun, 37 yıl sonra (2059) 97,9 milyonla zirve yaparak düşmeye başlaması ve 2100’de 86,1 milyon düzeyine gelmesi bekleniyor.
Küresel anlamda herhangi bir ölümcül doğal felaket, salgın veya iklim göçleri senaryoları, bu hesabın içinde yer almıyor.
Bu haberi hazırlarken hangi kaynaklardan faydalandık?
data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2021-45500&dil=1
cevreselgostergeler.csb.gov.tr/kentsel—kirsal-nufus-orani-i-85670
data.un.org/Data.aspx?q=turkey&d=PopDiv&f=variableID%3A12%3BcrID%3A792
