
Çiğ besin diyeti, özellikle son yıllarda birçok insan tarafından uygulanıyor. Uzman tavsiyesiyle bazı sebzelerin çiğ yenmesinin sağlık açısından faydaları da var. Fakat bazı sebzeleri çiğ tüketmek, akut tepkilerle birlikte geceyi hastanede geçirmenize veya kalıcı birtakım sorunlara neden olabiliyor. Bunu yaşayarak öğrenmenize gerek yok. Gastro Eko olarak “Bir Gün Lazım Olur” diyerek asla çiğ yememeniz gereken bazı gıdaları sıralıyoruz.
Patates
Çiğ yenmesi büyük tehlike oluşturan sebzelerden birisi patates, belli dozda öldürücü bile olabilen solanin içeriyor. Söz konusu öldürücü doza yaklaşmak için çok fazla çiğ patates yemeniz gerekse de bir tanesi bile sizi hasta edebiliyor. Çünkü sindirim sisteminize ağır gelecek glikoalkaloid adı verilen toksik bileşikler içeriyor. Bu sebeple patatesi yemek için kızartma veya haşlama gibi güvenli yolları tercih etmeniz gerekiyor.
Patlıcan
Patatese benzer şekilde patlıcan da glikoalkaloid bileşiğe sahip. Patlıcandaki solaninin makul miktarda öldürücü olmadığı bilinse de çiğ yemek için ideal olmadığı söylenebilir. Permakültür Araştırma Enstitüsü’ne göre ise bir çiğ patlıcan kabaca 11 miligram solanin içeriyor; bu da daha büyük miktarlarda tüketildiğinde toksik olabilen bir alkaloid olduğu anlamına geliyor. Lenox Hill Hastanesi’nden Acil Tıp Doktoru Robert Glatter, az miktarda bile çiğ patlıcan yemenin, mide bulantısı, kusma ve ishale yol açabileceğini söylüyor; herhangi bir riskten kaçınmak için iyi pişirmeyi tavsiye ediyor. Ayrıca, Food Chemistry’nin yaptığı bir araştırma, patlıcanın zeytinyağında sote edildiğinde daha fazla antioksidan faydaları olabileceğini gösteriyor.
Barbunya
Barbunyayı çiğ yemek, küçük dozlarda bile şiddetli mide bulantısı, kusma veya gastroenterite neden olabilen fitohemagglutinin adlı bir kimyasal içeriyor. Bu toksin, pişmemiş fasulyenin yaklaşık %1’ini oluşturuyor ve başınıza bela olması için dört veya beş barbunya tanesi yeterli oluyor. Buna karşın barbunyayı kaynatmak toksini yok ediyor. Uzmanlar, katı barbunyanın en az yarım saat pişirilmesini ve lektinin vücuda girmesine engel olmak için suyunun tamamen dökülmesini tavsiye ediyor.
Mantarlar
Tüketmeden önce mutlaka pişirmeniz gereken gıdalardan biri de mantarlar. Mantarların biyolojik açıdan bir bitki olmadığını biliyoruz ama mutfakta onları sebze sınıfına sokabiliriz. Güvendiğiniz market ve manavlardan alınan mantarların çoğunun, çiğ yenildiğinde hafif semptomlara neden olduğu bilinirken, kaynağı bilinmeyen (yabani) mantarları bırakın çiğ tüketmeyi, pişirmek bile size güvenli bir gıda sağlamıyor. Bu noktada uzmanların iki tavsiyesi var; ilki, tercih ettiğiniz mantarın yenebilir olduğundan emin olmak, ikincisi ise pişirmek.
Filizler
Uzmanlar, gıda olarak tüketilen ham filizlerin güvensiz olabileceği konusunda uyarıyor. Çünkü patojenik bakterilerin, filizin tohumlarını kontamine etmiş olma ihtimali bulunuyor. ABD Gıda ve İlaç Dairesi’ne (FDA) göre bu filizler, özellikle hamile kadınlar ve bağışıklık sistemi zayıf olanlar için tehlike yaratıyor. Yine FDA’ya göre söz konusu filizler, Salmonella, Listeria ve E. coli de dahil olmak üzere bazı tehlikeli bakteriler için ideal üreme koşullarını sağlayabiliyor. Gıda kontaminasyonu açısından önem taşıyan bu bakteriler, birçok gıda ürününde bulunabilse de özellikle ham filizlerin yetiştirilme şekli, bu bakterilere kapı açıyor.
“Bu filizleri evde yetiştiriyor olsanız bile,” diye belirten FDA, şöyle devam ediyor: “Tohumun içinde veya üzerinde sadece birkaç zararlı bakteri varsa bile bu bakterilerin sayısı filizlenme sırasında yüksek seviyelere çıkabilir.” Bu riskin bir sonucu olarak da filizleri pişirmeden yemek, ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri’ne (CDC) göre gıda zehirlenmelerine neden olabiliyor.

Taze fasulye
Ayşekadın fasulye olarak da bildiğimiz taze fasulye, pişirilmediğinde birçok fasulyede bulunan ve sindirim sorunlarına neden olabilen lektin proteinini yüksek seviyelerde içerebiliyor. Taze fasulyeleri haşlamak, lektin seviyelerini önemli ölçüde düşürmekle birlikte onları yemenin en güvenli yolu olarak aklımızda kalabilir.
Ispanak
Temel Reis’in de bize öğrettiği üzere ıspanak, içinde birçok faydalı besini içeriyor. Ancak ABD Tüketiciler Birliği’nin hazırladığı rapora göre ıspanak buharda pişirildiğinde hem daha iyi sindirebilir hem de içeriğindeki demir ve kalsiyum daha kolay emilebilir hale geliyor. Çünkü ıspanakta bulunan ve genellikle demir ve kalsiyum emilimini engelleyen oksalik asit, ısıyla azalıyor; bu nedenle onu pişirmek, nihayetinde vücudun besin seviyelerini yükseltmesine yardımcı oluyor.
Brokoli
Ancak pişince faydalı olan bir diğer besin ise brokoli. Diyetisyen Allison Knott, brokolinin düzgün pişirilirse, glukozinolat adı verilen ve kanserle savaşan bileşiklerin artırılabileceğini söylüyor. Bununla ilgili bir çalışmayı örnek veren Knott, brokoliyi kızartma veya kaynatmaya karşı buharda pişirmenin glukosinolatları koruduğunu veya arttırdığını, oysa kızartma ve kaynatmanın, bileşiklerin önemli ölçüde bozulmasına neden olduğunu ortaya koyduğunu belirtiyor. Ayrıca brokoli, çiğ olarak tüketilmek yerine pişirilirse sindirim sisteminizin brokoliyi işlemesi daha kolaylaşıyor.
Karnabahar
Brokolinin kardeşi olan karnabaharı çiğ tüketmek hem çiğneme hem de sindirim açısından zorluk yaratıyor. Gıda Teknologları Enstitüsü’nün yaptığı bir araştırma, karnabaharın kaynatmak yerine ızgara yapmak veya fırında pişirmenin en az mineral ve temel besin kaybına neden olduğunu ortaya koyuyor. Hem de karnabahar bu şekilde daha lezzetli oluyor.
Brüksel lahanası
Brüksel lahanasını çiğ yerseniz ağzınıza acı bir tat gelir. Bu sebeple pişmiş hali hem daha lezzetli hem de daha sağlıklıdır. Çiğ tüketildikleri takdirde şişkinlik ve gaza neden olabilirler. Harvard Üniversitesi Halk Sağlığı Okulu’na göre Brüksel lahanasını pişirmek, izotiyosiyanat adı verilen ve tümörlerin büyümesini engellemeye yardımcı olabilecek -kanserle savaşan- bileşikler de salgılıyor.
Kuşkonmaz
Vücudumuz için oldukça faydalı olan kuşkonmaz da çiğ tüketilmemesi gereken sebzeler arasında. Yapılan araştırmalar, kuşkonmazı pişirmenin, çiğ sapları tüketmeye kıyasla antioksidan içeriğini de arttırdığını gösteriyor.
Balkabağı
En sevdiğimiz sonbahar lezzetlerinden biri olan balkabağının, mutfağımızda -çorbasından tatlısına- birçok kullanım alanı var. Çiğ yemek ise sağlık açısından hiç faydalı değil. Buna karşın pişmiş balkabağı, yüksek düzeyde A ve E vitaminleri içeriyor.
*
Çiğ yenildiğinde zararlı olan gıda maddelerine dair bir seçki yaptık. Bunların dışında da çiğ yenildiğinde tehlike yaratabilen bazı sebzeler olduğu unutulmamalı. Yukarıda bahsettiklerimizin her biri, çiğ yenildiğinde tehlikeli olabilse de korkmanıza ve bunları beslenmenizden çıkarmanıza gerek yok. Hepsi lezzetli ve doğru hazırlandığında oldukça besleyici içeriklere sahipler. Bu yüzden bu gıdaları yeteri kadar pişirdiğinizden emin olun ve doğanın size sağladığı bu güzelliklerin tadını çıkarın.
Not: Yazı Gastro Eko tarafından hazırlanmıştır. Kaynak göstermeden kullanılamaz.
Bu yazıyı hazırlarken hangi kaynaklardan faydalandık?
scitechdaily.com/5-vegetables-you-should-never-eat-raw/
eatthis.com/foods-never-eat-raw/
yahoo.com/lifestyle/one-vegetable-never-eat-raw-231531701.html
Güzel bir bilgilendirme yazısıydı…Teşekkürler
Emeğinize sağlık. Artık çiğ ıspanak salatası yapmayacağım.