Hayvanlar veya insanlardaki yeteneklerin bazıları bitkilere de atfedilir. Örneğin ağaçların duyguları olması sebebiyle “ana ağaçların” yakınlarında büyüyen yavru ağaçlara tıpkı bir anne gibi baktıklarını öne süren popüler bilim kitapları var.
Trends in Plant Science dergisinde yayınlanan bir araştırmada, uluslararası bitki ve orman araştırmacılarından oluşan 32 kişilik bir ekip bu tür iddiaların peşine düştü. Heidelberg Üniversitesi Organizma Araştırmaları Merkezi’nde (COS) hücre biyolojisi alanında çalışan fahri Prof. David G. Robinson liderliğindeki araştırmacılar, ormanlarla ilgili iki popüler yayındaki iddiaları analiz etti ve varsayımların gerçeklerle eş tutulduğu sonucuna vardı.
Makalede, Türkçeye de çevrilen “Ağaçların Gizli Yaşamı” ve “Finding the Mother Tree” kitaplarındaki iddialar irdelendi. Bu eserlerde ağaçlara, acıyı ve zevki hissetme, birbirleriyle iletişim kurma ve fedakâr davranma gibi insani özellikler ve davranışlar atfedildiğini belirten araştırmacılar, söz konusu kitaplardaki iddiaların bilimsel olarak savunulamaz olduğuna dair ayrıntılı kanıtlar sundu.
Prof. Robinson ve ortak yazarlar, türler arası rekabetin önemi üzerine yapılan çok sayıda bilimsel araştırmaya karşı tek bir türün ağaçlarının birbirini desteklediği ve hayatta tuttuğu (ana ağaç) iddiasının dayanaksızlığına dikkat çekti.
Araştırma ekibine göre, karbonun ağ bağlantılı mantarlar (mikorizalar) aracılığıyla yaşlı ağaçlardan genç ağaçlara transferini kanıtladığını varsayan kavram, kontrol varyantlarının eksikliğinden dolayı kusurluydu.
“Aktarılan karbon miktarı o kadar küçüktür ki, alıcı ağaç için fizyolojik açıdan tamamen önemsizdir,” diye belirten Prof. Robinson, ayrıca her iki kitabın da hakemli olmayan kaynaklardan kanıt niteliğinde alıntı yapmasını eleştirdi.
Tabii bu bulgular, ağaçlara zarar verilebileceği anlamına da gelmezken, yazarlar, siyasi kararların bilimsel gerçeklerden ziyade bu tip “kulağa hoş gelen ama yanlış olan bilgilere dayanması” durumunda, ormanların iklim değişikliğine adaptasyonu açısından yıkıcı sonuçlar ortaya çıkabileceğine dikkat çekti.
Haberi yazarken hangi kaynaklardan faydalandık?
cell.com/trends/plant-science/fulltext/S1360-1385(23)00272-8
scitechdaily.com/scientists-debunk-the-myth-do-trees-really-have-feelings/
