Validebağ’ın Kuşları’nın kurucularından kuş gözlemcisi Murat Koçaş’la konuştuk.
Validebağ Korusu, her daim korunması gereken bir ekosisteme ev sahipliği yapıyor. Buranın kuşları da bu ekosistemin ayrılmaz parçası. Gönüllü bir oluşum niteliği taşıyan Validebağ’ın Kuşları’nın kurucularından kuş gözlemcisi Murat Koçaş’la Validebağ’ın özgürce yaşayan-göçen kuşları ve korunun niçin korunması gerektiği üzerine konuştuk.
Validebağ’ı savunuyoruz. Çünkü yaşamı savunuyoruz!
Söyleşi: Batuhan Sarıcan (info@gastroeko.com)
- Validebağ’ın Kuşları oluşumundan bahsedebilir misiniz?
- Sıklıkla Validebağ’da gözlem yapan amatör bir kuş gözlemcisiyim. Bir gözlem sırasında Cihan Bey ile tanıştık. Tabii ortak paydada buluşunca arkadaşlığımız hızla ilerledi. Gözlem sayılarımız arttı. Çektiğimiz kuş fotoğraflarımızı sosyal medya üzerinden paylaşma fikri ise ilk olarak Cihan Bey’den çıktı. Ortak bir Instagram hesabı (@validebaginkuslari) açtık ve fotoğraflarımızı paylaştıkça ilgi büyüdü.
- Validebağ Korusu’nda yıl boyunca kaç kuş gözlemleniyor?
- Kuş gözlem platformları aracılığıyla Validebağ için geçmiş kayıtlara da ulaşabiliyoruz. Bu sayı yakın zamana kadar 120 olarak biliniyordu. Ancak üç yıldır yapmış olduğumuz aktif gözlemlerle Validebağ’da birçok yeni türü kayıt altına almayı başardık. Şu an 129’u fotoğraflı olmak üzere toplam 143 farklı kuş türü kaydedilmiş durumda.
- Bölgede hangi türler var?
- Validebağ Korusu’nun dört farklı tipte konuğu var: Validebağ Korusu’nun dört farklı tipte konuğu var: (1) Dört mevsim boyunca koruda yaşayan yerleşik türler (büyük baştankara); (2) Göç yolunda üstünden uçan veya koruda dinlenen geçit kuşları (sarıasma); (3) Yazın koruya yerleşen ve üreyen yaz göçmenleri (ak mukallit); (4) kış aylarında koruya yerleşen kış göçmenleri (ekin kargası).
- Nasıl bir ekosistemden bahsediyoruz?
- Validebağ, şehrin içinde çok farklı ekosistemleri bir arada barındıran çok geniş bir yeşil alan. Ağaçlık, çalılık, çayırlık gibi farklı tipte kuşlara hitap eden yeşil alanları mevcut.
- Validebağ Korusu hangi türler için göç yolu/durağı niteliği taşıyor?
- Öncelikle Validebağ, bahar aylarında leylek ve yırtıcı göçlerinin izlenebildiği bir alan. Bir gün içinde binlerce yırtıcı ve leylek geçişine şahit olmak mümkün. Öte yandan ötücüler de göç yolunda koruyu ziyaret ediyorlar. Ardıçlar, sarıasmalar, ötleğenler, isketeler, kuyruksallayanlar, incirkuşları, kuyrukkakanlar, ibibikler, örümcekkuşları, sinekkapanlar, bülbüller ve çinteler bunlardan bazıları.
- Validebağ Korusu’na ne yapılmak isteniyor? Niçin buna karşı çıkmamız gerekiyor?
- Validebağ Korusu sanırım parklaştırılmak isteniyor. Ama biz kuşların tarafından baktığımızda mevcut doğal yapının mutlaka korunması taraftarıyız. Kendi eğlence alanlarımızı genişletme çabamız ile kuşların yaşam alanlarını ne derece olumsuz etkilediğimizi bilmeliyiz.
- Siz konuda neler yapıyorsunuz?
- Biz paylaşımlarımızla koruda insanların farkında olmadıkları sayı ve güzellikte kuşların yaşadığını ve korunun onlar için vazgeçilmez olduğunu göstermeye çalışıyoruz. Bu zaman zaman çiftleşen bir küçük ağaçkakan çifti, zaman zaman annesi tarafından beslenen yeni doğmuş bir büyük baştankara yavrusu şeklinde yansıyor fotoğraflara. Amacımız farkındalık yaratmak ve genç nesillere kuş ve doğa sevgisi aşılayabilmek.
- Valibağ Korusu bozulursa hangi türler, nesillerinin tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalabilir?
- Validebağ Korusu’na endemik bir kuş türü bulunmuyor. Bu sebeple herhangi bir kuş türünün neslinin tükenmesi söz konusu değil. Ancak büyük resimde Validebağ Korusu ve benzeri alanların yok edilmesinin birçok türün popülasyonunu olumsuz etkileyeceği ve uzun vadede belki de yok olmalarına yol açacağı aşikâr. Ben koruda bir yapılaşma olması durumunda korunun sevimli ev sahiplerinden alaca ağaçkakan ve küçük ağaçkakanların en olumsuz şekilde etkileneceğini düşünüyorum.
- Kuşları fotoğraflamanın yanı sıra seslerini de kaydediyorsunuz sanıyorum. Bunların bir araya geldiği bir arşiv çalışması mı yapılıyor? Ses kayıtları niçin alınıyor?
- Kuş gözlem aktivitesi amatör bir hobi olmasının yanı sıra vatandaş bilimine önemli veri sağlayan da bir aktivitedir. eBird gibi kuş gözlem platformlarına girilen gözlemlenen adet, fotoğraf ve ses gibi kayıtlar, veriler çoğaldıkça anlamlı istatistikler sunmaya başlar. Ornitologlar tarafından yürütülen popülasyon, göç vb. bilimsel çalışmalarda kullanılabilirler. Bunun yanı sıra her kuş türünün birkaç farklı ötüş tipi vardır. Hangi zaman ve şartlar altında hangi ötüşleri yaptıklarını bilmek onları anlamak için önemli.
- Kuş gözlemleme çalışmalarınıza katılım ne düzeyde? Bu hususta toplu gözlemleme etkinlikleri düzenlemeyi düşünüyor musunuz?
- Gözlemlerimizi paylaştıkça takipçilerimizden olumlu geri dönüşler aldık. Birçoğu gözlemlerimizde bize eşlik etmek istedi. Ancak pandemi şartlarında toplu bir aktivitenin uygun olmayacağını düşündüğümüzden gözlem etkinliklerimizi bir süreliğine erteledik. Ancak paylaşımlarımızın birçok aday kuş gözlemcisini motive ettiğini ve koruda gözlem yapmaya başladıklarını görüyor ve çok mutlu oluyoruz. İlkbaharla birlikte de geniş katılımlı gözlem aktiviteleri düzenlemeyi planlıyoruz.
- Korudaki kuşlar size ne öğretti?
- Bu hayat koşuşturmacası ve mücadelesinde yalnız olmadığımızı öğretti. Kuşlar hayatta kalabilmek için bizim çok üzerimizde bir çaba harcıyor. Neden bu farklılıklardan doğan güzellikleri yaşamak yerine zaten zorlu olan mücadelelerinde bir darbe de biz vuralım ki?
