Nature Communications Biology’de yayımlanan yeni bir çalışma, insanların yaklaşık 47.000 omurgalı türünden yaklaşık 14.600’ünü doğrudan “sömürdüğünü” ortaya koydu. Buna göre insanlar, doğadaki diğer tüm yırtıcılardan 300 kata kadar daha fazla türü sömürüyordu.
Araştırmacılar, dünya çapında türlerin ticaretini, kullanımını ve savunmasızlığını izleyen Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) tarafından derlenen veriler üzerinde çalıştı. İnsanların yaban hayatı üzerindeki etkisine kapsamlı bir bakış getiren çalışma, incelenen türler arasında en çok faydalanılan hayvanların balıklar ve memeliler olduğunu gösterdi.
Ekip, her biri 100’den fazla tür içeren altı omurgalı sınıfındaki türleri değerlendirdi. Bunlar arasında memeliler, kuşlar, sürüngenler ve amfibilerle birlikte ton balığı ile somon gibi ışın yüzgeçli balıklar ve köpekbalıkları ile vatozları içeren kıkırdaklı balıklar yer alıyordu.
Buna göre insanlar, çeşitli gıda ve gıda dışı kullanımlar için türleri sömürüyor ve aşırı sömürü yoluyla birçok türü ve ekosistemlerdeki rollerini tehlikeye atıyordu. Çalışmanın başyazarı Halifax’taki Dalhousie Üniversitesi’nden deniz ekoloğu Boris Worm ve meslektaşları da türlerin birçoğunun, insan faaliyetleri yüzünden yok oluşa itildiği konusunda uyardı.
Gıda, giyim, ilaç ve keyfi avlanma…
Sömürülme kapsamına giren ilk amaçlardan birisi yemekti. Gıda amaçlı kullanım, insanlar tarafından yenen deniz ve tatlı su balıklarının (türlerin %72’sinin) sömürülmesine karşılık geliyordu. Yemek amacıyla denizden çıkarılan balık türlerinin, habitatlarında bol miktarda bulunmalarına karşın bazı türlerin “tükeniş riski” altında olduğunun da altı çizildi.
Bir diğer amaç ise hayvan ticaretiydi. Bu kategoride öncelikle kuşlar, sürüngenler ve amfibiler hedef alınırken, bununla beraber sömürülen türlerin yaklaşık %8’inin, eğlence (keyfi) olarak, hayvanların belli parçalarının koleksiyonu gibi “trophy” amacıyla avlandığı ortaya çıktı.
Diğer kullanım amaçları arasında ise ilaç veya giyim yer alıyordu. Çalışmada incelenen türlerin dörtte birinden fazlasının ise birden fazla amaç için kullanıldığı belirtildi. Ekip ayrıca, nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan tüm omurgalı türlerinin 5.775’inin (veya %39’unun) ise doğrudan tehdit altında olduğunu ortaya koydu.
Araştırma, gelişmiş avcılık ve balıkçılık teknolojisinin yanı sıra küresel ticaret ve insan nüfusundaki yükselişin, birçok ekosistemin dengesini insanların lehine ve türlerin aleyhine bozduğunu gözler önüne serdi.
Haberi yazarken yararlandığımız kaynaklar
sciencenews.org/article/humans-exploit-third-wild-vertebrate-species-animals
