Son (2021) küresel FAO Gıda Fiyat Endeksi, küresel gıda fiyatlarında keskin bir artış olduğunu gösterdi. Dünya genelinde gıda, ocak ayında, 100 puanlık endeks taban çizgisi olarak baz alınan 2014-2016 ortalamasından % 13,3 daha pahalıydı. Ocak ayı rakamı, altı yıldan uzun bir süredir herhangi bir ayın en yükseği oldu.
Palm yağı fiyatlarının 2020’nin dördüncü çeyreğindeki yükselişi, endekste büyük artışa neden oldu. Bununla birlikte küresel tahıl ve şeker fiyatlarının da artışıyla birlikte gıda fiyatları, yıllardır görülmeyen bir seviyeye çıktı.
Kurak iklim ve COVID-19 kaynaklı üretim kesintileri, Hindistan’ın Diwali Festivali ve Çin’den gelen yüksek taleple birleştiğinde, küresel palm yağı envanterlerinin tükenmesine yol açtı. Bu da fiyatları artırmaya devam etti. Palm yağı örneğinin gösterdiği gibi COVID-19’la ilişkili aksaklıklar, mevcut piyasa ortamında fiyatların yükselmesini sağlama gücüne fazlasıyla sahip.
Tahıl ve şeker içinse ABD ve AB’de kötüye giden mahsul beklentileri, özellikle mısır fiyatlarını artırdı. Güney Amerika’daki daha kuru iklim ve Çin’de mısıra olan yüksek talep de fiyatların artışında büyük rol oynadı.
Türkiye’de durum ne?
Vatandaşın iki yakayı bir araya getirmekte zorlandığı Türkiye’de de gıda fiyatlarındaki artışlar kritik düzeyde seyretti. Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin (TZOB) açıkladığı, seçilmiş ürünlerde bir önceki aya göre artış oranları şu şekildeydi: Salatalık %52,3; kabak %35,3; sivri biber %26,4; patlıcan %26,2; süt (litre) %24,6; portakal %14,67; havuç %9,18; marul (adet) %7,1; zeytinyağı %6,9; kuzu eti %4,3 ve dana eti %2,66.
Üstelik bu oranlar sadece üreticideki artışı gösteriyor. Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, ocak ayında üretici ve market fiyat farkının dört kata kadar ulaştığını bildirdi. Yani tüketici, markete ve pazara gittiğinde yukarıdaki oranlardan daha da yüksek fiyat artışlarıyla karşılaştı.
Bayraktar’ın verdiği birkaç örnek: (Üreticide) 68 kuruş olan lahanayı (tüketici) 2 lira 70 kuruşa; 50 kuruş olan maydanozu 1 lira 96 kuruşa; 2 lira 73 kuruş olan sütü 8 lira 94 kuruşa; 67 kuruş olan patatesi 2 lira 17 kuruşa; 1 lira 68 kuruş olan marulu 5 lira 19 kuruşa satın alabildi.
Kaynakça
https://www.statista.com/chart/20165/un-global-food-price-index/
https://www.tzob.org.tr/basin-odasi/haberler/uretici-market-fiyatlarinda-ocak-ayi%E2%80%A6
