Pestisit bir tarım zehri. İnsan ve çevre sağlığına birçok zararı var; bir noktada birden çok çeşidi bulunabiliyor. Buna pestisit kokteyli deniyor.
Üstelik sadece tarım alanlarında değil, şehirlerde haşere ve kemirgenlerle mücadelede bile kullanıldığı oluyor. Özellikle 2015’ten sonra kullanım yoğunluğu artan bu pestisitlerin anne karnındaki fetüsten anne sütüne, çeşme suyundan okul bahçesine ve yürüyüş alanlarına kadar her yerde görülebildiği ve sosyo-ekonomik açıdan her kesimden insanı etkilediği biliniyor.
Çevre, İklim ve Sağlık için İş birliği Projesi (ÇİSİP) çatısı altında bir araya gelen Sağlık ve Çevre Birliği (HEAL), Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER), Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı ve Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği, pestisitlerin kullanımı ve sağlığa etkilerine dikkat çekmek amacıyla halk sağlığı uzmanlarıyla birlikte bir rapor hazırladı.
Yediğimiz gıdalarda birden fazla pestisit kalıntısı (pestisit kokteyli) bulunduğuna dikkat çekilen “Pestisitler ve Sağlığa Etkileri” raporu kapsamında karar vericilere “zehir içermeyen ulusal pestisit eylem planı” hazırlama çağrısı yapıldı.
Raporda öne çıkan başlıklar
- Dünya çapında glifosat bazlı 750 farklı pestisit formülasyonu bulunuyor.
- 2018’de dünyada pestisit ticaretinin 6 milyon tona ve 38 milyar dolara ulaştığı tahmin ediliyor.
- Pestisit kullanımının kısa vadeli ekonomik faydası, insan sağlığı ve çevre pahasına oluyor. Pestisitle artan gıda üretimi, dünyada yaşanan ciddi açlık sorununu da bitirmedi.
- Türkiye Ulusal Zehir Danışma Merkezi’nin (UZEM) 2021 yılı verilerine göre, UZEM’e başvuran 217.323 vakadan 8.945’i tarım kimyasallarına maruz kaldı.
- Pestisitler okullar, park ve bahçelerde de yaygın olarak kullanılıyor. Okul binalarında kullanılan pestisitler, kitaplar, raflar, sıralar ve duvarlara yapışabilme özelliğine sahip. Çocuklar buralara temas ettiğinde, pestisit kalıntılarını bünyelerine alabiliyor.
- Tarlalarda kullanılan pestisitlerin kuyu sularına karışması onlarca yıl sürebiliyor.
- Türkiye’deki su kalitesine ilişkin bilgilere de yer veren çalışmaya göre, sularımızda tespit edilen 49 mikro kirleticinin 33’ü pestisit.
- Raporda ayrıca “Zehirsiz tarım ve gıda uygulamaları, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın temel politikası haline gelmeli” ifadesi kullanıldı.
- “Pestisit kullanımının sonlandırılması” çağrısında bulunuldu.
Uzmanlar ne dedi?
- Halk Sağlığı Uzmanı Dr. Melike Yavuz: “Pestisitlerin sağlığa zararları konusunda bilimsel veriler artış gösteriyor. Buna rağmen Türkiye’de pestisit satış ve kullanımı arttı. Hastalık ve sağlık zararını önlemek için, insanların zararlı pestisitlere maruz kalmasını azaltacak önlemleri acilen almamız gerekiyor.”
- Halk Sağlığı Uzmanı Prof. Dr. Çiğdem Çağlayan: “Araştırmalar hem çocuklarda hem de yetişkinlerde pestisitler ile kanser gelişimi arasında yakın ilişki olduğunu gösteriyor. Bunun yanı sıra pestisitler depresyon, dikkat eksikliği, zekâ geriliği, Parkinson, Alzheimer, genetik, endokrin, sinir sistemi ve üreme hastalıklarının oluşumunda rol oynuyor.”
